اثر مواد تنظیم‌کننده‌ی رشد و آنتی‌اکسیدان بر القاء درون شیشه‌ای کالوس در گیاه سرخدار اروپایی (Taxus baccata L.)

سرخدار منبع اصلی تاکسول، داروی بسیار مؤثر ضدسرطان، است وکشت سلولی یکی از راه‌های افزایش تولید آن می‌باشد. به منظور تعیین ترکیب هورمونی بهینه و ماده آنتی‌اکسیدان مناسب در محیط کشت کالوس‌زایی سرخدار اروپایی موجود در ایران آزمایشی به‌صورت فاکتوریل شامل چهار ترکیب هورمونی 1) حاوی 5/4 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D، 1 میلی‌گرم در لیتر کینتین و 33/0 میلی‌گرم در لیتر جیبرلیک اسید، 2) حاوی 2 میلی‌گرم در لیتر NAA ، 2/0 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D و 2/0 میلی‌گرم در لیتر کینتین، 3) حاوی 2 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D، 5/0 میلی‌گرم در لیتر NAA و 5/0 میلی‌گرم در لیتر جیبرلیک‌اسید و 4) حاوی 2 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D، 5/0 میلی‌گرم در لیتر NAA و 5/0 میلی‌گرم در لیتر کینتین در ترکیب با دو نوع آنتی‌اکسیدان مختلف پلی‌وینیل‌پیرولیدین و آسکوربیک اسید و در طول دو دوره یک ماهه از نظر درصد القاء کالوس، وزن کل کالوس تولیدی و نسبت افزایش وزن کالوس، در قالب طرح کاملاً تصادفی با 8 تکرار بر پایه محیط B5 اجرا شد. اثر ترکیب‌های هورمونی مختلف و اثر متقابل بر درصد کالوس‌زایی در ماه اول معنی‌داری بود اما بین انواع آنتی‌اکسیدان تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. بین هیچ‌یک از تیمارها از نظر وزن کل کالوس تولیدی، در ماه اول تفاوت معنی‌داری دیده نشد اما در ماه دوم اثر ترکیب‌های هورمونی، آنتی‌اکسیدان‌ها و اثر متقابل آنها معنی‌دار بود. بین ترکیب‌های هورمونی و آنتی‌اکسیدان‌های مختلف از نظر نسبت افزایش وزن کالوس نیز تفاوت معنی‌داری مشاهده شد. بر اساس نتایج، برای دستیابی به حداکثر عملکرد و کیفیت کالوس بالا، فرآیند کشت باید در دو مرحله بر روی دو محیط انجام شود؛ برای دستیابی به حداکثر القاء در شروع دورة کشت از 2,4-D بعنوان منبع اکسینی استفاده گردد ولی در ماه‌های بعد، به نمونه‌های القاء شده اجازه داده شود در محیط کشت دارای NAA به جای 2,4-D رشد کنند تا کالوس بهتری بدست آید. استفاده از آسکوربیک اسید به‌عنوان آنتی‌اکسیدان در هرمحیط کشتی نیز ضروری است.